تأثیر زمان و مکان بر نشوز زوجه و ضمانت اجرایی آن با تکیه بر آرای امام خمینی(س)

 تأثیر مقتضیات هر عصر بر استنباط احکام، از مسلمات شریعت خاتم است و در سخنان برخی از فقها به این واقعیت اشاره شده است. در میان ایشان، امام خمینی، مبانی نظریة  تعیین‌کننده بودن دو عنصر زمان و مکان در اجتهاد را مطرح کردند. بحث اطاعت زن از همسر در حیطة وظایف واجب و نشوز و امتناع وی از پذیرفتن این امر، در زمرة مقررات متغیر است که تحت تأثیر برخی مؤلفه‌های زمانی و مکانی مانند عرف، بنای عقلا، مصالح و مفاسد، به واسطة تغییر موضوع، متعلق، ملاک حکم متحول می‌شود و زمان و مکان می‌تواند در خصوص آن‌، نقش بسزایی را ایفا کند؛ بدین علت که مصادیق تمکین و نشوز، به طور دقیق در فقه بیان نشده و تنها موارد محدودی تصریح شده است و در موارد دیگر، باید عرف و عادات اجتماعی را ملاک قرار داد. به علاوه، در این حوزه احکام  غالباً امضایی است و لذا امکان درک پاره‌ای از مصالح و مفاسد آن برای عقل وجود دارد. ضمانت اجرایی نشوز زوجه نیز با تغییر شرایط زمانی و مکانی در بستر فرهنگ‌های گوناگون، متحول می‌شود؛ بنابراین در تعیین جزئیات نشوز زوجه و ضمانت اجرایی آن مؤلفه‌های بسیاری مؤثر است و نمی‌توان ضابطه‌ای مشخص ارائه نمود.